बिहारमधील 22 वर्षीय सूरज कुमार, जो आपल्या घरापासून एक हजार किलोमीटरहून अधिक अंतरावर असलेल्या गुरुग्राम निवासी कंपाऊंडमध्ये अन्न पोहोचवून उदरनिर्वाह करतो, हा असाच एक चेहरा आहे.
बिहारमधील भागलपूर जिल्ह्यातील सबूर येथून आलेल्या सूरजला उच्च शिक्षण घ्यायचे होते. तथापि, आर्थिक अडचणींमुळे त्याला अन्न वितरण अॅपसाठी दररोज 12 तास कठोर परिश्रम करावे लागले. Zomato (NS:) त्याचे स्वप्न साध्य करण्यासाठी आणि त्याच्या कुटुंबाला खायला घालणे.
मोबाईल अॅप वापरून कोणालाही त्यांच्या दारात किंवा इतरत्र काही मिनिटांत गरम जेवण ऑर्डर करणे खूप सोपे आहे. परंतु त्या ऑर्डर्स वेळेवर वितरित करण्यासाठी आपला जीव धोक्यात घालणाऱ्या ड्रायव्हर्ससाठी हा एक पूर्णपणे वेगळा प्रस्ताव आहे. त्यांच्यासाठी, ही अनेकदा जगण्याची बाब असते, कारण वेळापत्रक चुकल्याने त्यांची नोकरी गमवावी लागू शकते.
आमचे अन्न आणण्यासाठी त्यांना अनेकदा धमकावणे, गंभीर दुखापत, वाहतूक कोंडी आणि मृत्यूचा सामना करावा लागतो.
लाखो गुरुग्राम रहिवाशांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा किराणा सामान, औषध, अन्न इत्यादी मिळतील याची खात्री करण्यासाठी शेकडो तरुण डिलिव्हरी बॉईज आणि मुले चोवीस तास ओव्हरटाईम करतात. त्यांच्या घराच्या आरामात.
कुमार दोन वर्षांपासून झोमॅटोसोबत डिलिव्हरी पर्सन म्हणून काम करत आहेत. त्याच्यासाठी, सणाची वेळ ही जिंकण्याची सर्वोत्तम वेळ आहे. कुमार साधारणपणे दिवसाला 16 ऑर्डर देतात. सणासुदीच्या काळात हा आकडा २० पेक्षा जास्त होतो.
सामान्य दिवसांमध्ये प्रति महिना 24,000 रुपये कमवा (दररोज 800 रुपये अधिक प्रोत्साहन म्हणून 200 रुपये). पण वाढलेल्या ऑर्डरमुळे तो सणासुदीच्या काळात महिन्याला ७२,००० रुपये (प्रतिदिन २,००० रुपये आणि ४०० रुपये प्रोत्साहन) कमावतो.
गुरुग्राममध्ये भाड्याच्या घरात राहणाऱ्या सूरजला पाच जणांच्या कुटुंबाची काळजी घ्यावी लागते: त्याचे पालक, त्याची पत्नी आणि त्यांचा दोन वर्षांचा मुलगा.
“मी नुकतेच माझे माध्यमिक शिक्षण बिहार येथील एका शाळेतून पूर्ण केले आहे आणि मला माझे शिक्षण पुढे करायचे होते पण इथे गुरुग्राममध्ये राहणे आणि शिक्षण घेणे खूप महाग असल्याने ते शक्य नाही. मी माझ्या कुटुंबाला चांगले जीवन देण्यासाठी कठोर परिश्रम करत आहे. माझे कामाचे वेळापत्रक दुपारपासून ते मध्यरात्रीपर्यंत ब्रेकशिवाय असते आणि हे वेळापत्रक सणासुदीच्या काळात खूप घट्ट होते, परंतु ते मला कमी त्रास देते कारण ते अधिक कमावण्याची संधी देते,” सूरजने IANS ला सांगितले.
तथापि, वितरण एजंट केवळ पॅकेजशी संबंधित नाही, तर ते प्राप्तकर्त्याच्या अपेक्षा, प्रतिक्रिया आणि विनम्रतेशी देखील संबंधित आहेत.
“जेव्हा काही लोक अतार्किकपणे वागतात, उदाहरणार्थ, मद्यधुंद अवस्थेत असभ्य भाषा वापरतात आणि वाईट वर्तन करतात, ‘घन्ना घुस्सा अवे है’ (हे त्रासदायक आहे),” रमण पांचाळ म्हणाले, दुसरे अन्न वितरण करणारे.
हरियाणातील जींद जिल्ह्यातील रहिवासी असलेल्या पांचाल यांनाही डिलिव्हरी बॉय म्हणून काम करून पैसे कमवण्याच्या प्रयत्नात सूरजला असेच अनुभव आहेत.
हेच तुमच्या कामाचे स्वरूप आहे. ते जितके जास्त काम करतात तितकेच ते कमावतात.
पांचाळ म्हणाले की तो काम करतो आणि कमावतो, परंतु ही अकुशल नोकरी धोकादायक आहे आणि भविष्य अंधकारमय आहे.
“एक डिलिव्हरी पर्सन असल्याने, मी विशेषत: काय शिकत आहे किंवा कोणतीही कौशल्ये? काहीही नाही. मी आता तरुण आहे आणि मी हा व्यवसाय करू शकतो, परंतु मी आयुष्यभर हा व्यवसाय म्हणून स्वीकारू शकत नाही.”
दोन्ही तरुणांनी गुरुग्राम येथे सांगितले की, त्यांना रहिवाशांच्या रोषाचा सामना करावा लागत नाही कारण रहिवासी त्यांच्याशी चांगले वागतात. ऑर्डर वेळेवर वितरित झाल्यास ते उदार टिप्स देखील देतात.
“काही ग्राहक रात्री उशिरा ऑर्डर करताना गैरवर्तन करतात, परंतु ते मद्यधुंद असल्याने मी नाराज होत नाही. आम्हाला आमच्या प्रशिक्षणादरम्यान ग्राहकांशी अनावश्यक बडबड करू नका असे शिकवले गेले आहे. आम्ही फक्त सॉरी म्हणतो, जर ते मदत करत असेल तर आणि पुढे जा.” त्यांनी जोडले.
डिलिव्हरी चालकांनी त्यांच्या कामात येणाऱ्या अडचणींचाही उल्लेख केला, जसे की पाऊस पडला तर निवारा नसणे, ऑर्डरसाठी रेस्टॉरंटच्या बाहेर थांबणे, अधूनमधून योग्य पत्ता न देणारे ग्राहक, पत्त्याची पुष्टी करण्यासाठी फोनला उत्तर न देणारे ग्राहक काही कंपन्या डिलिव्हरी लोकांना परवानगी देऊ नका. ‘ बाईक आत आहेत आणि काही सोसायटी त्यांना त्यांचे मुख्य लिफ्ट वापरण्याची परवानगी देत नाहीत.
गुरुग्राममध्ये घडलेल्या घटना:
* गेल्या वर्षी 22 मार्च रोजी गुरुग्राममधील गोल्फ कोर्स रोडवर वेगवान कारने त्यांच्या दुचाकींना धडक दिल्याने स्विगीसह चार अन्न वितरण अधिकारी मरण पावले.
* डिसेंबर 2022 मध्ये गुरुग्राममधील कन्हाई गावात SUV ने मोटरसायकलला धडक दिल्याने एका 34 वर्षीय डिलिव्हरी मॅनचा मृत्यू झाला.
–IANOS
str/bg