मुंबईस्थित स्टॉकब्रोकर सॅमको आणि निल्सन यांनी केलेल्या सर्वेक्षणात असे दिसून आले आहे की 67% गुंतवणूकदार निर्देशांकाची कामगिरी कमी करतात, बेंचमार्क मार्केट इंडेक्सला मागे टाकण्यात अपयशी ठरतात आणि 65% गुंतवणूकदारांना त्यांचा नेमका स्टॉक परतावा देखील माहित नाही.
बहुतेक भारतीय गुंतवणूकदार आणि व्यापारी अगदी बेंचमार्क थ्रेशोल्ड उत्पन्न मिळवू शकत नाहीत, असे सर्वेक्षणात म्हटले आहे.
“किरकोळ शेअर बाजारातील गुंतवणूकदारांनी बेंचमार्कपेक्षा जास्त कामगिरी करण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. तसेच, त्यांनी सक्रियपणे व्यापार थांबवणे आणि फक्त इंडेक्स फंडांमध्ये गुंतवणूक करण्यावर लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक आहे, ज्यामुळे त्यांना चांगले आर्थिक परिणाम आणि परतावा मिळू शकेल,” असे सॅमकोचे संस्थापक आणि सीईओ जिमीत मोदी म्हणाले.
“एक चिंताजनक ट्रेंडमध्ये, बहुतेक भारतीय गुंतवणूकदार आणि व्यापारी बेंचमार्क उत्पन्न थ्रेशोल्ड देखील निर्माण करू शकत नाहीत. याचे श्रेय विविध कारणांमुळे दिले जाऊ शकते जसे की व्यापार प्रणालीचा अभाव, कामगिरीतील अपयशांचे मोजमाप करणे, लोभ आणि भीतीच्या वेळी भावनांवर कृती करणे, आर्थिक सल्ला आणि प्रभावकारांवर विसंबून राहणे, जास्त फायदा घेणे इ. सर्वेक्षण अहवालात म्हटले आहे.
F&O विभाग
नुकत्याच झालेल्या एका अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की, जलद पैशाच्या आमिषाने फ्युचर्स अँड ऑप्शन्स (F&O) मध्ये अडकलेल्या किरकोळ शेअर बाजारातील सहभागींवर रक्तस्त्राव होत आहे. अभ्यासात असे म्हटले आहे की 10 पैकी नऊ वैयक्तिक व्यापारी F&O विभागामध्ये तोटा करत आहेत. FY22 मध्ये त्यांना सरासरी ₹1.1 लाखांचे नुकसान झाले. 90 टक्के सक्रिय व्यापार्‍यांना सरासरी ₹1.25 लाखांचे नुकसान झाले आहे.
F&O स्टॉक ट्रेडिंगसाठी भारत ही जगातील सर्वात मोठी बाजारपेठ आहे, जे बहुतेक तज्ञांच्या मते जुगाराच्या प्रकाराशिवाय दुसरे काही नाही. तथापि, F&O ट्रेडिंगमध्ये FY19 आणि FY22 मधील चार वर्षांपेक्षा कमी कालावधीत तब्बल पाच पट वाढ झाली आहे. SEBI च्या मते, फक्त टॉप 10 ब्रोकर्सच्या नमुन्यांवरून असे दिसून आले आहे की FY22 मध्ये F&O सेगमेंटमध्ये 45.2 लाख अद्वितीय वैयक्तिक व्यापारी होते, जे FY19 मध्ये फक्त 7.1 लाख होते. यातील ८८ टक्के सक्रिय व्यापारी होते, जे सातत्याने तोटा करत होते. F&O विभागातील 80 टक्क्यांहून अधिक व्यापारी पुरुष होते.